Người ta có thể sống tử tế với nhau .
Ngô Nhân Dụng
Ngô Nhân Dụng
Bài
trước trong mục này viết về Nguyễn Tuấn, một người Việt Nam 53 tuổi qua
đời vì tai nạn xe hơi khi đang ngồi uống cà phê trong quán bánh ngọt ở
thành phố Los Angeles. Sau khi bài trên đây lên Người Việt Online, nhiều
người đọc đã góp ý kiến với ký giả, với tòa báo hoặc trên facebook của
mình. Một độc giả, ký tên Phương Quỳnh, tình nguyện sẽ liên lạc với
những người có thẩm quyền để xem có thể đưa tro của Nguyễn Tuấn về một
ngôi chùa và làm lễ cầu siêu cho anh hay không. Một độc giả khác hứa sẽ
cầu nguyện cho anh ở nhà thờ. Giờ này, chắc Nguyễn Tuấn đã bay về tới
Biển Ðông, đi tìm hương linh cha mẹ anh.
Nhiều người đã tìm trên
mạng bài báo của David Montero, “Who was Tuan Nguyen?” đăng trên nhật
báo Los Angeles Daily News ngày 25 Tháng Mười. Ký giả viết mục này đã có
ý đề nghị quý vị nên đọc bài của David Montero trước khi đọc bài Bình
Luận trước, để được nghe David kể chuyện theo lối văn của ông ta. Ðể
được thưởng thức một bài báo đầy công phu, viết rất khéo, chứa đựng một
tấm lòng từ bi rất đáng mến.
Hàng trăm độc giả của nhật báo Los
Angeles Daily News cũng viết thư khen ngợi David Montero, sau khi đọc
bài “Who was Tuan Nguyen?” Họ đều khen ngợi người viết, và không quên
chúc Tuan Nguyen an giấc ngàn thu. Một người ký Green Coffee viết: “Cảm
ơn David, đã dành thời giờ vinh danh tưởng niệm người đàn ông này bằng
một bài báo rất hay. Xin Tuan Nguyen được an nghỉ, RIP.” Nhiều độc giả
coi bài báo là một lời vinh danh người quá cố (to honor this man's
memory hoặc a way to honor Mr. Tuan Nguyen).
Một độc ký tên Larry
Morgan, đặt câu hỏi: “Tại sao một người nhân từ và có tinh thần trách
nhiệm như thế lại sống 30 năm ngoài đường?” Tại sao anh ta không xin
phiếu trợ cấp thực phẩm (food stamps) và chương trình trợ cấp tổng quát
(General Relief) của chính phủ? Có người bạn nào ở khu thương mại đó
giúp anh tìm một chỗ ở hay không? Tại sao anh ta không chia phòng với ai
cả?” Larry còn nhận xét: “Tấn thảm kịch trong câu chuyện này là một
người có giá trị như anh ta (Nguyên Tuân) lại phải sống một cuộc đời
đáng lẽ anh không phải sống như thế suốt 30 năm. Tôi không hổ thẹn thú
nhận rằng đọc chuyện Tuan Nguyen xong tôi đã khóc. Trong đất nước chúng
ta (nước Mỹ), dù chỉ một người phải sống vô gia cư cũng là điều không
thể tha thứ được.”
Ký giả David Montero đã trả lời Larry. Ông
viết rằng theo ông được nghe thì Nguyễn Tuấn là người không muốn sống
bằng tiền trợ cấp của xã hội. Nhiều người đã tìm cách giúp Tuấn, họ là
những người nhân từ và có ý thức (kind and conscientious people), nhưng
anh thích sống không nhà. Có người đã giúp anh tắm táp sạch sẽ, đưa anh
tới một khu nhà dành cho người vô gia cư tạm trú, nhưng mấy tuần sau đó
anh lại ra đường sống. Khi nhà hảo tâm hỏi anh tại sao, anh trả lời rằng
anh đã quen sống trong khung cảnh đó rồi, có thể đó là nơi duy nhất mà
ai cũng tử tế với anh ta (he said that this was where he belonged, maybe
this is the only place people were kind to him). Nhiều người vẫn chọn
sống không nhà, chứ không phải vì bất đắc dĩ. Ký giả viết mục Bình Luận
này biết có một người đàn ông ở Montréal, Canada, là một người có nghề
nghiệp và bằng cấp, đã ở với gia đình, một hôm đã từ giã tất cả để ra
đường sống, mấy chục năm nay rồi. Anh ta không giấu diếm ai là mình
“homeless,” gặp bạn bè cũ vẫn chào hỏi, chuyện trò mà không mặc cảm. Lâu
lâu để dành đủ tiền anh còn về Việt Nam chơi.
Trong thư trả lời
Larry, David Montero gợi ý: “Tôi nghĩ đây chỉ là câu chuyện bi đát của
một người không quên được các thảm kịch mình đã trải qua rồi sau đó
không còn muốn trở về với đời sống thực tế nữa.” Một độc giả khác, bạn
của Larry Morgan, đồng ý: “Tôi đoán trong chuyến vượt biển cái chết của
cha mẹ anh kinh khủng lắm nên anh mới thành một con người khác hẳn chúng
ta.” David Montero kết luận: “Chắc chúng ta đều có thể bị rớt xuống như
vậy nếu không nhờ ơn sủng thiêng liêng và có những người chung quanh
săn sóc cho chúng ta để chúng ta không bị rơi vào hố thẳm.” Một độc giả,
ký tên LSK, cảm ơn David đã kể chuyện Nguyễn Tuấn, và cũng cầu nguyện:
“Mong mọi người chúng ta hãy tiếp tục mở đôi mắt và trái tim mình với
những người sống chung quanh, và cầu nguyện Mr. Nguyen an nghỉ ngàn
thu.”
Trong bài trước, ký giả chỉ muốn viết để kể về cuộc đời và
cái chết của Nguyễn Tuấn để nhấn mạnh rằng một người như anh, vượt biển
khi mới 14 hay 15 tuổi, lớn lên ở một đất nước xa lạ, sống không nhà
trong ba chục năm, nhưng vẫn giữ được tư cách đàng hoàng, tử tế, khiến
người chung quanh kính trọng. Chúng ta thấy anh đã được hưởng một nền
đạo đức từ gia đình, từ cả xã hội Việt Nam trước ngày vượt biên, và anh
giữ mãi di sản văn hóa đó. Chúng ta phải hãnh diện truyền thống văn hóa
Việt Nam đã đào tạo nên những đứa con như Nguyễn Tuấn.
Khi nói
đến việc bảo vệ văn hóa Việt Nam, nhiều người nghĩ đến những chuyện lớn.
Nhưng văn hóa một dân tộc được thể hiện ngay trong cuộc sống mỗi ngày,
trong cách đối xử giữa người với người. Trong mục này, ký giả đã nhiều
lần kể chuyện kinh nghiệm chứng kiến những dân tộc có văn hóa, có đạo
lý. Ở Thụy Sĩ, thấy bên lề đường trong một làng có một cái bàn bày bán
hoa, với một cái hộp đựng tiền, ai mua bỏ vào, mà không có ai đứng trông
coi. Ký giả đã tới làng đó hai lần, cách nhau ba bốn năm, vẫn thấy
“gánh hàng hoa” y như vậy. Ở Thành phố Dubuque, tiểu bang Iowa, ký giả
cũng tới mua táo, khoai tây và mật ong ở một căn trại nhà nông; tất cả
các món bày trên bàn ghi rõ giá cả, với cái hộp đựng tiền, và một cái
cân để người mua tự tính tiền lấy. Cũng không thấy ai “coi cửa hàng” cả.
Ðúng là những nơi người ta sống có văn hóa, có đạo lý.
Một lần
ký giả gặp hai em bán bánh ở Thổ Nhĩ Kỳ, chừng 12, 13 tuổi. Các em mời,
bèn mua vài cái bánh, đem mời bạn bè cùng đi du lịch ăn. Ðang đi, bỗng
có người níu áo, ngoảnh lại thì thấy một trong hai em bé đem trả lại số
tiền lẻ còn dư. Các em lương thiện, không lấy tiền của người ngoại quốc,
dù có lấy cũng không ai biết.
Một người bạn mới kể năm ngoái anh
đi Miến Ðiện, Myanmar. Một hôm anh vào khu thương mại lớn, chắc là khu
Bogyoke Aung San, ghé ăn cơm trưa rồi đi dạo coi hàng hóa. Anh bỗng thấy
một cô hầu bàn chạy tới, kêu lên: “Tìm mãi mới thấy ông! Ông bỏ quên
cái này nè!” Té ra anh đã bỏ quên cái điện thoại di động, loại đắt tiền.
Chính ký giả này cũng gặp chuyện tương tự ở Myanmar. Một lần tới
KyaikhTiyo thăm ngôi tháp xây trên tảng đá mà sách du lịch hay gọi là
The Golden Rock, ký giả vào quán ăn trưa, bữa ăn chỉ tốn một ngàn đồng
ky át, tương đương với một đô la Mỹ. Vào nhà vệ sinh, đi ra đã thấy mấy
người đứng xếp hành chờ. Bước đi được mấy chục bước, lại có một người
chạy theo, đưa cho mấy đồng tiền đã đánh rơi. Mấy tờ giấy bạc chỉ đáng
có mấy đô la, nhưng đây là một xứ mà còn rất nhiều người dân sống với
lợi tức một đô la mỗi ngày. Dân Myanmar quả là một dân tộc lương thiện.
Nhưng ở nước ta cũng không thiếu gì những người sống lương thiện. Ngày
13 Tháng Mười Một năm 2014 vừa rồi, trên chuyến xe từ Hà Nội về huyện
Quỳnh Lưu, Nghệ An, anh phụ xe Trần Duy Tư đã thấy có hành khách bỏ quên
một bọc tiền lớn đựng trong túi ni lông. Anh đã tìm ra được chủ nhân
bọc tiền để trả lại. Số tiền 150 triệu đồng Việt Nam đó là vốn liếng làm
ăn của ông khách, đến khi nghe báo mới biết mình đã bỏ quên. Nhân tin
trên, báo chí cũng kể lại những chuyện nghĩa hiệp khác. Ngày 7 Tháng
Mười Một, một bà đi taxi ở Sài Gòn cũng bỏ quên tiền, 110 triệu đồng, vị
khách đi taxi sau đó, một người Nhật Bản, đã báo cho anh tài xế tên
Quang biết. Anh Quang đã đem tiền về trụ sở công ty Taxi Vinasun để trả
lại cho chủ nhân. Anh tài xế Trần Văn Kiên ở thành phố Phủ Lý cũng thấy
một túi tiền khách bỏ quên, anh gọi điện thoại về tổng đài hãng Mai Linh
Hà Nam báo tin; lúc đó người khách mới biết.
Người Việt Nam vẫn
sống tử tế với nhau, không khác gì người dân Miến Ðiện, Thụy Sĩ hay Thổ
Nhĩ Kỳ. Ðây là điều chúng ta có thể tin tưởng, và nhất định bảo vệ. Hơn
30 năm trước, đạo diễn Trần Văn Thủy đã làm một bộ phim mang tên Chuyện
Tử Tế nổi tiếng, trong phần mở đầu, ông viết: “Tử tế có trong mỗi con
người, mỗi nhà, mỗi dòng họ, mỗi dân tộc. Hãy bền bỉ đánh thức nó đặt
lên bàn thờ tổ tiên, hay lễ đài quốc gia. Bởi thiếu nó, một cộng đồng dù
có những nỗ lực tột bậc, có chí hướng cao xa đến mấy thì cũng chỉ là
những điều vớ vẩn...” Trong một cuộc phòng vấn gần đây, Trần Văn Thủy
nói thêm: “Xét cho cùng ‘đường ăn nhẽ ở’ là cái hồn vía, cái cốt cách
của cuộc sống... Ngày nay, vì đạo đức xã hội đi xuống nên bây giờ chúng
ta thấy những chuyện không tử tế như: bác sĩ ném xác bệnh nhân xuống
sông, hôi của người gặp nạn trên đường... Tệ hại hơn, bệnh nói dối, bệnh
thành tích, tham nhũng, mua quan chức... đã ăn sâu trở thành ung nhọt.
Từ đó nảy sinh ra bao nhiêu hệ lụy cho xã hội... Trách nhiệm đầu tiên
phải nói đến người quản lý, điều hành xã hội.”
Giáo Sư Nguyễn
Hưng Quốc, ở Australia, cũng mới viết trên blog của ông: “Tất cả những
cái dốt, cái ngu, cái tham, cái ác và cái vô liêm sỉ trong chế độ cũng
như trong xã hội Việt Nam hiện nay không phải vì “cái nước mình nó thế.”
Trong lịch sử, nước mình không thế...”
Xây dựng hay dựng lại văn
hóa dân tộc, chúng ta có thể bắt đầu trong đời sống hàng ngày. Chúng ta
có thể sống tử tế với nhau, đó là một cách trả ơn tổ tiên, bảo vệ
truyền thống.
Ai muốn đọc bài viết của ký giả David Monterro về Tuấn Nguyễn xin vào địa chỉ này: